Edebi Sanatlar

Anlama renk katmak, anlamı güzel ve etkili kıl­mak, zenginleştirmek amacıyla”şiirlerde ve düzyazı türlerinde kullanılan söz sanatlarıdır. Günümüz edebiyatlarında sözü etkili kılmanın bir aracı olan bu sanatlar, Divan edebiyatında usta­lığın temel ölçütlerinden biri sayılmıştır.Biz bunlardan, günümüz edebiyatında da kulla­nılanları, dolayısıyla da sınavlarda karşımıza çıkabile­cek olanları tanıyacağız.

Edebi sanatları üç ana kümede inceleyebiliriz:

A) MECAZ ANLAMA DAYALI SANATLAR

Mecaz (Değişmece)
Mecaz-ı Mürsel (Düzdeğişmece)
Teşbih (Benzetme)
İstiare (Eğretileme)
Kinaye (Değinmece)
Teşhis (Kişileştirme)
İntak (Konuşturma)
Tariz (İğneleme)

B) GERÇEK ANLAMA DAYALI SANATLAR

Tezat (Karşıtlık)
Tevriye (İki anlamlılık)
Mübalağa (Abartma)
Hüsn-i talil (Güzel neden bulma)
Tenasüp (Uygunluk)
Tecahül-I arif (Bilmezlikten gelme)
İstifham (Soru sorma)
Terdit (Şaşırtma)
Telmih (Anımsatma)
Leff ü neşr (Sıralı açıklama)
Tedriç (Dereceleme)
Tekrir (Yineleme)
Rücu (Geriye dönüş)
Irsâl-i mesel (Atasözü söyleme)
Kat (Kesme)

C) SÖZE (SESE) DAYALI SANATLAR:

Cinas (Sesteşlik), Seci (Içuyak), İştikak (Türetme), Akis (Çaprazlama), krostiş, Lebdeğmez (Dudakdeğmez), Aliterasyon (Ses Yinelenmesi)

Yukarıda sınıflaması yapılan sanatlar yüzyıllardan beri edebiyat eserlerinde kullanılmış, kimi zaman bunlar anlatımın bir aracı değil, amacı durumuna gelmiştir. Özellikle, Divan şiirinde bu sanatların çok yoğun ve karmaşık biçimde kullanıldığını görüyoruz.
Bugün de konuşmalarımızda, gazete ve dergi yazılarında, sanatsal eserlerde duygu ve düşüncelerin, haberlerin, istek ve özlemlerin daha iyi, açık ve somut biçimde; kimi zaman daha süslü ve gösterişli olması için edebi sanatların bir kısmına başvuruyoruz.

Edebi sanatların en çok kullanılanları aşağıda sıralanmıştır:

→ Edebi Sanatlar
Mecaz (Değişmece) Sanatı
Mecaz-ı Mürsel
Benzetme (Teşbih) Sanatı
İstiare (Eğretileme) Sanatı
Kinaye (Değinmece) Sanatı
Teşhis (Kişileştirme) Sanatı
Konuşturmaca (intak) Sanatı
Tariz (iğneleme-sitem) Sanatı
Tezat (Karşıtlık) Sanatı
Mübalağa (Abartma) Sanatı
Hüsn-i Talil (Güzel Nedene Bağlama) Sanatı
Tenasüp (Uygunluk) Sanatı
Tecahül-i Arif
İstifham (Soru Sorma) Sanatı
Terdit (Şaşırtma) Sanatı
Telmih (Anımsatma) Sanatı
Leff ü Neşr Sanatı
Tedric (Dereceleme) Sanatı
Tekrir (Yineleme) Sanatı
Rücu (Geriye Dönüş) Sanatı
İrsal-ı Mesel (Atasözü Söyleme) Sanatı
Cinas (Sesteşlik) Sanatı
Seci (iç uyak) Sanatı
İştikak (Türetme) Sanatı
Akis (Yansıma) Sanatı
Akrostiş Sanatı
Leb Değmez (Dudak Değmez) Sanatı
Aliterasyon Sanatı
Tevriye Sanatı